Danas, na Svetski dan deteta, hteli bismo još jednom da skrenemo pažnju na problem dečjih brakova u Srbiji sa kojim se susreću deca na margini društva, a pre svega ona u romskoj zajednici.
Prema Istraživanju višestrukih pokazatelja položaja žena i dece za 2019. godinu (MICS 6), koje je sproveo Republički zavod za statistiku, uz tehničku i finansijsku podršku UNICEF-a, Evropske unije, UNFPA i Vlade Republike Srbije, ostvaren je određeni napredak kod dece u romskim naseljima. Napredak je uočen u povećanom obuhvatu imunizacijom dece u romskim naseljima, udvostručenoj stopi pohađanja srednjeg obrazovanja kod devojčica iz romskih naselja, smanjenju stope smrtnosti odojčadi i dece mlađe od pet godina, mada su ovi podaci i dalje znatno nepovoljniji nego kod dece u opštoj populaciji.
Međutim, jasna stagnacija primetna je u oblasti dečjih, ranih i prinudnih brakova, iako ih ciljevi održivog razvoja navode kao štetnu praksu koju treba eliminisati do 2030. godine. MICS 6 istraživanje pokazuje da je stopa dečjih brakova u populaciji devojčica i mladih žena iz romskih naselja i dalje izuzetno visoka. Naime, procenat žena iz romskih naselja starosti 20-24 godine koje su stupile u brak pre navršenih 18 godina života iznosi 55,8%, dok je procenat žena iste starosne dobi koje su stupile u brak pre navršenih 15 godina života 15,9%. Procenat žena starosti 15-19 godina koje su trenutno u braku ili vanbračnoj zajednici iznosi čak 34,1%. Ranim stupanjem u brak deca su lišena detinjstva, redovnog psihičkog i fizičkog razvoja, školovanja i prilike da samostalno biraju partnera u budućnosti. Kako je napuštanje školovanja istovremeno i uzrok i posledica dečjih brakova, povećan je rizik od ekonomske zavisnosti i siromaštva. Pritom, deca su izložena nasilju, riziku od apatridije i riziku od ekonomske i seksualne eksploatacije.
Na polju prevencije dečjih brakova, Praxis je ove godine održao seriju radionica sa više od 200 učenika iz osnovnih škola u 9 opština širom Srbije sa ciljem podizanja svesti o štetnosti ove pojave. “Pustite nas da provedemo detinjstvo u školskim klupama, a ne ljuljajući decu!”, “Brinite o deci” samo su neke od poruka koje su ova deca uputila institucijama i zajednici.
Dečji brak predstavlja grubo kršenje prava deteta, posebno devojčica, i tako ga treba posmatrati. U cilju prevencije i eliminacije ove pojave, pored podizanja svesti, neophodno je aktivnije i posvećenije delovanje države, jačanje saradnje i proaktivno delovanje nadležnih institucija. Stanovište po kome ova štetna praksa predstavlja romsku kulturu i tradiciju ne sme biti izgovor za nepoštovanje nacionalnih i međunarodnih zakona, a naročito za sprečavanje svakog deteta da dostigne svoj puni razvojni kapacitet.
