Praxis
Law on Free Legal Aid – the First Year Of Implementation: Have the Goals Been Achieved?
Request to the Government of the Republic of Serbia With Regard to the Elimination of Shortcomings in the Drafting of the Law on Free Access to Information of Public Importance
The Coalition for Access to Justice hereby requests from the Government of the Republic of Serbia to remove without delay the shortcomings in its work on amending the Law on Free Access to Information of Public Importance (hereinafter referred to as: LFAIPI), by ensuring that the work on drafting of the Law will be taken over by the competent Ministry for Human Rights alongside equal participation of experts, media representatives, associations and others, in accordance with the Law on the Planning System.
Democracy and rule of law are based on the competency and transparency of the work of public authorities.
LFAIPI represents one of the foundations of the democratic order of the Republic of Serbia. The aim of this law is to regulate the manner of exercising and protecting the right of the public to be informed about the work of public authorities. This right is guaranteed under the Constitution of the Republic of Serbia.
For a decade now, LFAIPI has been considered to be among the best European laws in the field of access to information by relevant international organizations.
The work on amending LFAIPI has been burdened with numerous irregularities, i.e. shortcomings which can be classified into five groups.
First of all, the Ministry of Public Administration and Local Self-Government (hereinafter referred to: MPALSG) is not competant for amending LFAIPI. The competences of this Ministry cannot be either directly or indirectly drawn from Article 11 of the Law on Ministries. According to Article 12, and in conjuction with Article 39 of the abovementioned law, the Ministry in charge of drafting human rights regulations shall be competent for amending LFAIPI, which means the Ministry of Human and Minority Rights and Social Dialogue.
Second, the working group in MPALSG tasked with amending LFAIPI, which was formed after the establishment of the new government of the Republic of Serbia, consists only of addressees of the Law, i.e. public authorities which are obliged to respect and protect the right to access information whereas the beneficiaries of the Law, i.e. the representatives of civil society organisations, media as well as the professional and general public, have been excluded. In this way, participatory mechanisms in shaping the content of legal provisions, characteristic of a democratic legal order, are completely neglected.
Third, and directly related to the point above, the identified shortcomings are related to the transparency of the work on amending the Law. Namely, the MPALSG web page does not contain basic information on the drafting of the Law in the period following the establishment of the working group which currently works on the amendments, which means this activity is hidden from the public. The latest published information on the proposed legislative solutions dates from November 2019. In that sense, it seems that it could be easily concluded that the law, which should ensure the transparency of the work of public authorities, is drafted in secret, which is especially concerning if we take into account the recent statements of the Commissioner for Free Access to Information of Public Importance, which is also a member of the working group, that “Everything in the Law will be changed”.
Fourth, on the basis of the available information, the drafting of the Law after the establishment of the new Serbian government has not been organized in the manner prescribed by the Law on the Planning System. Here is a shortlist of provisions of that law which have been violated so far:
- Failure to recognise “stakeholders” and “target groups” referred to in Article 12, as entities participating in policy making;
- Violation of the principles of public policy system management referred to in Article 3, and especially the principles of relevance and reliability, prevention and precaution; equality and non-discrimination, transparency and partnership, as well as responsibility;
- Violation of the rules on drafting policy concept papers referred to in Articles 16 and 17 and in conjuction with the public policy regulatory measures referred to in Article 24;
- Violation of the rule on conducting ex-ante impact assessment referred to in Article 31;
- Violation of the rule on transparency of the work performed referred to in Articles 32-34.
In addition, according to the available information, no public debate on the draft Law has been planned yet, which may lead to a violation of the provision on conducting a public debate referred to in from Art. 36 of the Law.
And fifth, on the basis of the available information on the work done so far on LFAIPI amendments, and especially on the basis of the insight into the proposed solutions from 2019, it can be concluded that there is a serious and imminent danger of the system of access to public information collapsing. Namely, in the context of the model of misapplication of laws that have so far been shaped in the practice of public authorities, the Commissioner for Free Access to Information of Public Importance and the Administrative Court, the adoption of the proposed solutions would, on one hand, allow for serious violations of the interest of the public to know when this interest prevails in relation to the opposite interest, and on the other, it would allow for violations of public interests and the interests of protection of the rights of individuals in cases when these interests prevail in relation to the interest of the public to know.
In Belgrade, February 11, 2021
The Coalition for Access to Justice members are the following organisations: Centre for Advanced Legal Studies, Civil Rights Defenders, Independent Journalists' Association of Serbia, Independent Journalists' Association of Vojvodina, PRAXIS, Humanitarian Law Centre, Youth Initiative for Human Rights, CHRIS - Network of the Committees for Human Rights in Serbia and Sandzak Committee for the Protection of Human Rights and Freedoms.
Administracija koči upis dece u knjige rođenih - Danas
Praxis je Savetu za ljudska prava Ujedinjenih nacija podneo alternativni izveštaj o sprovođenju preporuka iz Univerzalnog periodičnog pregleda (UPR) za Srbiju.
Najnoviji izveštaj Evropske mreže za pitanje apatridije (ENS) je mereći mogućnost upisa dece u matične knjige rođenih, smestio Srbiju među najlošije ocenjene zemlje Evrope.
U izjavi za Danas, Milan Radojev, pravni koordinator Praxisa, istakao je da prema istraživanju UNHCR-a 8% dece do 4 godine života, koja dolaze iz romske nacionalne manjine, ne poseduje lična dokumenta. Problem se sastoji u činjenici da roditelji koji sami nemaju lična dokumenta ne mogu, odmah po rođenju da upišu dete u matičnu knjigu rođenih. Oni su onda prinuđeni da idu dužim, administrativnim putem i da naknadno sprovode jedan ili više dodatnih postupaka. Radojev je naveo da je svaki od tih postupaka komplikovan i dugotrajan, te da ljudi često odustanu od procedure, i da im je zato potrebna pravna pomoć.
Pročitajte više na portalu Danas.
Danas je Međunarodni dan ljudskih prava – Preporuke se nižu, rešenje se i dalje čeka - Ist Media
Praxis je Savetu za ljudska prava Ujedinjenih nacija podneo alternativni izveštaj o sprovođenju preporuka iz Univerzalnog periodičnog pregleda (UPR) za Srbiju.
Ni godina koja je na izmaku nije donela dugo očekivano rešenje za novorođenu decu čije majke ne poseduju lične dokumente. Tako ova deca i dalje ne mogu da se upišu u matične knjige odmah nakon rođenja. Zbog toga, u prvim mesecima, a ponekad i godinama života, ostaju i bez drugih prava, kao što je pravo na zdravstvenu i socijalnu zaštitu.
Mnoge međunarodne organizacije i ugovorna tela godinama u svojim izveštajima ukazuju na ovaj problem i pozivaju Srbiju da svakom detetu omogući upis u matičnu knjigu rođenih odmah nakon rođenja, kako je to predviđeno Konvencijom o pravima deteta i Međunarodnim paktom o građanskim i političkim pravima.
Pročitajte više ovde.
Preporuke se nižu, rešenje se i dalje čeka
Ni godina koja je na izmaku nije donela dugo očekivano rešenje za novorođenu decu čije majke ne poseduju lične dokumente. Tako ova deca i dalje ne mogu da se upišu u matične knjige odmah nakon rođenja. Zbog toga, u prvim mesecima, a ponekad i godinama života, ostaju i bez drugih prava.
Mnoge međunarodne organizacije i ugovorna tela godinama u svojim izveštajima ukazuju na ovaj problem i pozivaju Srbiju da svakom detetu omogući upis u matičnu knjigu rođenih odmah nakon rođenja, kako je to predviđeno Konvencijom o pravima deteta i Međunarodnim paktom o građanskim i političkim pravima. I ove godine Evropska komisija je u izveštaju o napretku Srbije istakla da svako dete mora biti upisano u matičnu knjigu rođenih odmah nakon rođenja, bez obzira na status roditelja. Istovremeno, Evropska komisija je ukazala da relevantne propise treba izmeniti. Prethodno su slične preporuke Srbiji uputili i Savet za ljudska prava Ujedinjenih nacija, Komitet UN za prava deteta, Komitet UN za ekonomska, socijalna i kulturna prava, Komitet UN za ljudska prava, Komitet UN za eliminisanje diskriminacije, Evropski parlament. Srbija se obavezala i da će ispuniti Ciljeve održivog razvoja UN, uključujući i cilj da se svakome omogući upis u matičnu knjigu rođenih.
Uprkos tome, i dalje su na snazi odredbe podzakonskih akata koji regulišu postupak prijave rođenja i upisa u matičnu knjigu rođenih, koje propisuju da je za upis neophodno da roditelji poseduju lične dokumente. Praxis se i u 2020. godini kontinuirano susretao sa slučajevima majki koje se porađaju bez ličnih dokumenata i koje zbog toga ne mogu da nakon rođenja upišu decu u matične knjige. Umesto toga, moraju da pokreću i vode posebne postupke za upis dece, koji mogu biti veoma dugotrajni i komplikovani. UNiCEF je u Priručniku za primenu Konvencije o pravima deteta istakao da upis odmah po rođenju podrazumeva period od nekoliko dana, a ne nekoliko meseci.
Ipak, ako nadležni organi budu ispunili obaveze koje su preuzeli, ovaj problem bi uskoro napokon mogao biti rešen. Naime, Vlada Srbije je u julu ove godine usvojila revidirani Akcioni plan za Poglavlje 23, u koji je kao jedna od aktivnosti koju treba sprovesti uvrštena izmena spornih podzakonskih akata. Kao rok za izmenu ovih propisa predviđen je drugi kvartal 2021. godine.
Kad su podzakonski akti jači od Ustava, zakona i međunarodnih konvencija
Đeva ima 19 godina, ali je tek nedavno izvadila svoju prvu ličnu kartu. Do pre dve godine živela je sa roditeljima u Nišu, a onda je zasnovala vanbračnu zajednicu i preselila se u Kraljevo. Njeni roditelji nisu bili saglasni sa tom vezom i prekinuli su kontakt sa ćerkom. Odbili su i da učestvuju u postupku izdavanja njene lične karte. Đeva nikada nije posedovala ni zdravstvenu knjižicu.
U maju 2019. godine, Đeva se porodila u bolnici u Kraljevu i dobila je žensko dete – ćerku Sunitu. Zbog toga što nije posedovala ličnu kartu i zdravstvenu knjižicu, u bolnici su joj rekli da mora da na ime troškova porođaja plati 65.000 dinara. Od Đeve je traženo da plati ove troškove uprkos tome što se prema propisima o zdravstvenom osiguranju porođaj smatra hitnim slučajem i što bi troškovi trebalo da padnu na teret budžeta. Siromašna Đevina porodica nije mogla da plati toliki račun. Nakon izlaska iz porodilišta, u dva navrata su Đevi upućene opomene za plaćanje računa, ali pošto ona toliko novca nije imala, bolnica je izgleda ipak odustala od pokušaja naplate.
Brige oko plaćanja ovog računa nažalost nisu bili jedini, pa ni najveći problem koji je opterećivao Đevinu porodicu. Naime, pošto Đeva nije imala lične dokumente, nakon Sunitinog rođenja ona i suprug nisu mogli svoju ćerku da upišu u matične knjige. Tako je, naime, propisano podzakonskim aktima koji regulišu postupak prijave rođenja i upisa u matičnu knjigu rođenih: ako roditelji ne poseduju lične dokumente, dete ne može odmah nakon rođenja da se upiše u matične knjige. Iako akti više pravne snage – Ustav, zakon i međunarodne konvencije garantuju pravo na upis u MKR i na lično ime svakom detetu bez izuzetka i to odmah nakon rođenja, matičari se pridržavaju onoga što propisuju podzakonski akti i odbijaju da upišu decu čiji roditelji nemaju dokumente.
Sunita je tako ostala bez upisa u matičnu knjigu rođenih i bez zdravstvene knjižice, a njena porodica bez prava iz socijalnog osiguranja. Kada je Sunita bila bolesna, u domu zdravlja nisu hteli da je prime jer ne poseduje zdravstvenu knjižicu. Iz istog razloga nije primila ni sve potrebne vakcine.
Uz pomoć Praxisa, roditelji su pred centrom za socijalni rad pokrenuli postupak određivanja ličnog imena. To je postupak koji mora da se vodi u situacijama kada detetu nije određeno lično ime u roku od 30 dana od rođenja i koji bi centar za socijalni rad bio dužan da sprovede u svim slučajevima kada ime deteta nije upisano u matične knjige, pošto svako dete bez izuzetka ima pravo na lično ime. Nažalost, centar za socijani rad pred kojim je pokrenut postupak za Sunitu ovu obavezu nije poštovao, a istovremeno je ignorisao i uputstvo nadležnog ministarstva kojim je određeno da se i deci čije majke ne poseduju lične dokumente mora odrediti lično ime.
Tek kada je majka u junu ove godine uspela da pribavi ličnu kartu, centar za socijalni rad je sproveo postupak, nakon čega je izvršen i upis u matičnu knjigu rođenih. Međutim, ostala je činjenica da je Sunita morala biti upisana u matičnu knjigu rođeniih godinu dana ranije, da bolnica nije smela da od majke traži da plati troškove porođaja, da je Sunita trebalo na vreme da primi sve potrebne vakcine, a da je centar za socijalni rad bio dužan da joj odredi ime bez obzira na to da li joj majka poseduje dokumente.
Da bi se izbegle ovakve situacije, svakom detetu se mora omogućiti da bude upisano u matične knjige odmah nakon rođenja, kako to i nalažu Ustav, zakon i međunarodne konvencije. A da bi se to ostvarilo, potrebno je samo da se izmene podzakonski akti koji upis novorođene dece uslovljavaju time da roditelji poseduju lične dokumente. I preporuke koje je veliki broj međunarodnih tela uputio Srbiji u vezi sa ovim pitanjem, pokazuju da je trenutno stanje neodrživo i da se rešavanje problema više ne sme odlagati.
Praxis je podneo alternativni izveštaj Savetu za ljudska prava Ujedinjenih nacija
Praxis je Savetu za ljudska prava Ujedinjenih nacija podneo alternativni izveštaj o sprovođenju preporuka iz Univerzalnog periodičnog pregleda (UPR) za Srbiju.
U preporuci iz trećeg ciklusa Univerzalnog periodičnog pregleda (UPR) za Srbiju, navodi se da je neophodno omogućiti upis u matične knjige rođenih (MKR) svakom detetu rođenom u Srbiji, odmah nakon rođenja, bez diskriminacije i bez obzira na pravni status roditelja i bez obzira na to da li roditelji poseduju lične dokumente. Iako je Republika Srbija je podržala ovu preporuku, ona se i dalje ne primenjuje. Naime, deca čiji roditelji ne poseduju lične dokumente ne mogu da se upišu u matične knjige rođenih odmah nakon rođenja, već je potrebno pokrenuti komplikovane postupke koji neretko dugo traju, te se njihov upis u matične evidencije odlaže na duži period, tokom kojeg deca nemaju pristup mnogim pravima, kao što je pravo na zdravstvenu zaštitu i socijalnu pomoć. Takođe, usled nemogućnosti blagovremenog upisa u MKR, deca su izložena riziku od apatridije.
Uzrok ovog problema leži u podzakonskim aktima koji regulišu upis u matične knjige rođenih. Oni propisuju da su za upis deteta u matične evidencije potrebni izvodi iz MKR roditelja i njihovi lični dokumenti. Iako su navedeni podzakonski akti u suprotnosti sa ratifikovanim međunarodnim konvencijama i domaćim zakonodavstvom, oni i dalje regulišu postupak upisa u MKR, te se u Srbiji i dalje rađaju deca koja ovo pravo ne mogu da ostvarejer još uvek sve majke koje se porađaju ne poseduju lične dokumente. Takođe, Evropska komisija je u svojim izveštajima za 2019. i 2020. godinu pozvala Srbiju da izmeni sporne podzakonske akte, ne bi li svako dete moglo da ostvari pravo na upis u MKR odmah nakon rođenja.
Problem nemogućnosti upisa u matične evidencije pogađa skoro isključivo romsku populaciju u Srbiji, jednu od najugroženijih i najdiskiminisanijih kategorija stanovništva. Stoga je Praxis u ovom izveštaju uputio preporuku da Republika Srbija izmeni sporne podzakonske akte koji uslovljavaju upis dece u matične evidencije time da roditelji poseduju lične dokumente i sopstvene izvode iz MKR, i time omogući svakom detetu rođenom u Srbiji da ostvari svoje zakonom predviđeno pravo.
Praxis na panel diskusiji “Upoznaj, ne sudi!” u Leskovcu
Koordinatorka Programa za antidiskriminaciju i rodnu ravnopravnost, Marija Dražović, učestvovala je na panel diskusiji pod imenom “Upoznaj, ne sudi!”, održanoj u “Centru za stručno usavršavanje u obrazovanju”, u Leskovcu.
Ovo je bila treća u nizu panel diskusija u okviru kampanje čiji je cilj podizanje svesti o problemu diskriminacije Roma i podsticanje na adekvatno reagovanje i prevenciju. Nosilac kampanje je Ministarstvo za rad, zapošljavanjе, boračka i socijalna pitanja, a realizator Udružеnjе građana “Tеrnipе” uz podršku projekta Nemačke razvojne saradnje Inkluzija Roma i drugih marginalizovanih grupa u Srbiji, koji sprovodi Nеmačka organizacija za međunarodnu saradnju GIZ.
Marija Dražović je istakla da problem u sprečavanju i rešavanju problema segregacije u školama, poput škole „Petar Tasić“ u kojoj Romi čine 90 odsto đaka, leži u implementaciji zakona i mera koje postoje.
Vesti o događaju možete pročitati na portalima NIN i JUGpress.
Praxis učestvovao na virtuelnom događaju “Otvoreno o izvršenju - Kraljevo”, u organizaciji Centra za evropske politike
Tema diskusije je bila izvršni postupak i specifičnosti ovog postupka kad su u pitanju komunalne usluge, a na njoj je učestvovala i naša koleginica Marija Dražović. Dušan Protić iz Centra za evropske politike je moderirao sastankom, a događaj je za cilj imao da pojasni pravila izvršnog postupka naročito kada su u pitanju predmeti izvršenja potraživanja u oblasti komunalnih usluga. Kako prinudna naplata potraživanja u komunalnim i srodnim uslugama čini polovinu rada javnih izvršitelja, svrha otvorene diskusije je bila da približi kako u praksi funkioniše izvršni postupak, i kakva su prava, mogućnosti i obaveze građana u ovim slučajevima.
Tom prilikom smo podsetili da su, prema našem iskustvu, upravo najsiromašniji građani i građanke vrlo često dužnici u izvršnom postupku zbog dugova nastalih na osnovu pružanja komunalnih usluga i da najčešće ne postoje delotvorni mehanizmi za zaštitu njihovih prava već su prepušteni sami sebi. S druge strane, iskustava naših korisnika kada je reč o radu službi besplatne pravne pomoći su uglavnom negativna budući da se suočavaju sa preprekama već prilikom podnošenja zahteva za ostvarivanje prava na besplatnu pravnu pomoć. Lokalne službe besplatne pravne pomoći morale bi da se razvijaju u budućem periodu, da podižu sopstvene kapacitete kako bi obavljale posao koji im je delegiran, s obzirom da od kraja 2019. godine, kada je Zakon počeo da se primenjuje, one gotovo da ne funkcionišu. Osim toga, istakli smo značaj uloge civilnog sektora u podizanju svesti o temi izvršnog postupka ali i naglasili da se prostor za delovanje civilnog sektora na lokalnom nivou sve više sužava.
Naveli smo da često, kada je reč o komunalnim i srodnim uslugama, kao što su snabdevanje električnom energijom i telekomunikacijama, dolazi do prekida pružanja te usluge od strane poverioca kada se ne ispunjavaju obaveze, dok sa druge strane imamo nastavak pružanja komunalne usluge u drugim slučajevima, što rezultira u gomilanju dugova. Ustanovili smo da ne postoji adresa na koju građani mogu da se obrate i dobiju pravu informaciju o svojim pravima i na koji način mogu da ih ostvare. Kako bismo ilustrovali posledice neinformisanosti građana i krutih pravila izvršnog postupka, predstavili smo slučaj mnogih porodica koje su korisnici stanova za socijalno stanovanje u naselju Beranovac u Kraljevu kojima preti iseljenje zbog nagomilanih dugova zakupa.
Podsetili smo da i dalje postoji loša praksa kada je reč o prijavljivanju prebivališta jer se građani prijavljuju na adresama na kojima zaista ne žive. Ukazali smo da iza ovakve prakse neretko, bar kada su naše ciljne grupe u pitanju, stoje vrlo objektivni razlozi uzrokovani upravo lošom primenom propisa kojima se uređuje prijava prebivališta i boravišta. S druge strane, neuspešna dostava je jedan od najvećih izazova kada je reč o izvršnom postupku i neretko se pripisuje izbegavanju prijema od strane izvršnih dužnika, što ne bio bio slučaj kada bi građani imali informacije o pravnim posledicama, jer ukoliko građanin ne primi rešenje neće moći da koristi osnovno pravno sredstvo, odnosno prigovor. Zbog toga smo skrenuli pažnju da je, osim obezbeđivanja dosledne primene propisa kada je reč o prijavi prebivališta, veoma važno podizati svest građana o tome koliko je važno da podaci o njima koji se nalaze u službenim evidencijama budu ispravni i tačni, što podrazumeva ozbiljan posao jer je reč o vraćanju izgubljenog poverenja građana u institucije.
Istakli smo da iskustvo sa elektronskim servisima ne donosi mnogo koristi najugroženijim slojevima stanovništva jer veliki broj njih nema pristup internetu i komunikacionim sredstvima. Podsetili smo da je onima koji su na margini društva, potrebno omogućiti pristup informacijama o njihovim pravima na adekvatan način, jer postoje brojne prepreke u pristupu informacijama preko elektronskih servisa. Naveli smo da postoji velika nejednakost i da je potrebno identifikovati potrebe najosteljivijih grupa u Srbiji i odgovoriti na te potrebe inovativnim sredstvima.
Kao zaključak možemo navesti da je potrebno u buducem periodu uspostaviti i razvijati organizovaniji pritisak civilnog sektora i građana, jer su evropske integracije sve manje delotvorno sredstvo koje bi ubrzalo i učinilo reforme u Srbiji efikasnijim.
Pogledajte ceo događaj ovde.
On the Occasion of World Children's Day
Today, on World Children's Day, we would like to once again draw attention to the problem of child marriages, facing marginalized children in Serbia, particularly those in the Roma community.
According to the Multiple Indicator Cluster Survey for 2019 (MICS 6), conducted by the Republic Statistical Office, with the technical and financial support of UNICEF, the European Union, UNFPA, and the Government of the Republic of Serbia, some progress has been made regarding children in Roma settlements. Progress can be seen in the increased immunization coverage of children in Roma settlements, doubled rate of secondary school attendance among Roma girls, and reduced under-five and infant mortality, although this data is still significantly less favorable than the one regarding the general population.
However, a clear stagnation is noticeable in the area of child, early and forced marriages, although according to the sustainable development goals they are perceived as a harmful practice that should be eliminated by 2030. The MICS 6 survey indicates that the rate of child marriages among girls and young women from Roma settlements is still extremely high. That is to say, the percentage of women from Roma settlements aged 20-24 who got married before the age of 18 is 55.8%, while the percentage of women of the same age who got married before the age of 15 is 15.9%. The percentage of women aged 15-19 who are currently married or in an extramarital union is as high as 34.1%. By getting married early, children are deprived of their childhood, regular mental and physical development, schooling, and the opportunity to independently choose a partner in the future. As dropping out of school is both a cause and a consequence of child marriages, the risk of economic dependence and poverty is increased. At the same time, children are exposed to violence, the risk of statelessness, and the risk of economic and sexual exploitation.
Regarding the prevention of child marriages, this year, Praxis held a series of workshops with more than 200 primary school students in 9 municipalities across Serbia, with the aim of raising awareness about the harmfulness of this practice. "Let us spend our childhood in school, not looking after children!", "Take care of the children" are just some of the messages these children have addressed to the competent institutions and to the community.
Child marriage is a gross violation of the rights of the child, especially girls, and should be viewed as such. In order to prevent and eliminate this phenomenon, in addition to raising awareness, a greater and more active commitment of the state is necessary, as well as strengthened cooperation and proactive action of the competent institutions. The view that this harmful practice represents Roma culture and tradition must not be an excuse for disrespecting national and international laws, and especially, for preventing each child from reaching its full potential.
POPULAR TAGS
